Ο ηλικιωμένος σκύλος

Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζουμε. Τι είναι γήρας; Το γήρας δεν είναι ασθένεια. Είναι μία φυσική, βιολογική διαδικασία που αρχίζει με τη γέννηση κάθε ζώου. Με το πέρασμα του χρόνου και τον ερχομό του γήρατος της τρίτης ηλικίας οι ικανότητες της όρασης, της ακοής, της όσφρησης και της κινητικότητας του σκύλου μας μειώνονται.

Το γήρας επιφέρει φυσικές και ψυχικές αλλαγές στη ζωή του. Στηρίζεται μεταξύ των άλλων σε μία αργή διαίρεση των κυττάρων, με αποτέλεσμα οι ιστοί να μην έχουν τη δυνατότητα να επανορθώσουν τις βλάβες και να ανανεωθούν με ικανοποιητικό και γρήγορο ρυθμό. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι οι ελεύθερες ρίζες. Μαζί με την τροφή, το οξυγόνο θέτει σε λειτουργία τη διαδικασία της καύσης στον οργανισμό. Μέσω της καύσης απελευθερώνεται ενέργεια και έτσι προκύπτουν οι ελεύθερες ρίζες, οι οποίες επιφέρουν βλάβες στο DNA των κυττάρων. Οι ελεύθερες ρίζες είναι η αιτία της διαδικασίας της γήρανσης. Επίσης, ευθύνονται και για αρκετές ασθένειες όπως π.χ. ο καρκίνος. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που οδηγεί σε ασθένειες είναι οι τοξίνες που με τα χρόνια συσσωρεύονται στους ιστούς του οργανισμού. Με την πάροδο των χρόνων, η καλή αιμάτωση των οργάνων και κυρίως του εγκεφάλου ελαττώνεται επιφέροντας διάφορες βλάβες, μερικές φορές μη αναστρέψιμες. Με άλλα λόγια, όλα στον οργανισμό αρχίζουν να υπολειτουργούν.
Σημάδια γήρατος
1. Αλλαγές στο τρίχωμα.Όπως και οι άνθρωποι, έτσι και πολλά από τα σκυλιά μας γκριζάρουν. Η μουσούδα τους γίνεται σιγά-σιγά άσπρη, όπως και η περιοχή γύρω από τα μάτια τους, κυρίως στα μαύρα ζώα. Με το πέρασμα των χρόνων έχουμε πια ένα σκύλο με γκρίζο ή άσπρο κεφάλι όπως άλλωστε και εμείς γερνώντας μαζί του αποκτούμε ψαρά μαλλιά.
2. Απώλεια όρασης.Η όρασή τους συχνά ελαττώνεται σταδιακά δίχως εμείς να το αντιληφθούμε, όπως συμβαίνει και με τη δική μας. Η απώλεια αυτή δεν αποτελεί εμπόδιο στις καθημερινές του δραστηριότητες, γιατί ο σκύλος λειτουργεί με τα άλλα αισθητήρια όργανά του, στα οποία βασίζεται πλέον ακόμα περισσότερο. Χαίρεται πάντα να βγαίνει βόλτα, μόνο που τώρα θα πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί και να τον έχουμε πάντα υπό την άμεση επίβλεψή μας. Πρέπει να τον πηγαίνουμε βόλτα σε γνώριμα μέρη, να φροντίζουμε να μην απομακρύνεται πολύ από κοντά μας, ώστε να μπορούμε ανά πάσα στιγμή να τον φωνάξουμε κοντά μας και να τον δέσουμε. Ένας δυνατός θόρυβος, ένας καινούργιος ήχος, η ξαφνική εμφάνιση ενός άγνωστου ανθρώπου ή σκύλου μπορεί να τον τρομάξουν και να του επιφέρουν πανικό, ώστε να δραπετεύσει με απρόσμενα αποτελέσματα ή ακόμα και να επιτεθεί από φόβο.
Μικρή συμβουλή. Στο σπίτι φροντίζουμε να αποφεύγουμε τις μεγάλες αλλαγές στην τοποθέτηση των επίπλων. Φροντίζουμε η πόρτα να είναι πάντα καλά κλεισμένη. Στο μπαλκόνι βάζουμε πλέγμα στα κάγκελα. Το ίδιο και στον κήπο.
3. Απώλεια ακοής.Η ακοή ενός σκύλου σε προχωρημένη ηλικία μπορεί να αδυνατίσει ή το ζώο να τη χάσει τελείως, όπως συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε, αν ο μέχρι σήμερα πάντα υπάκουος σκύλος μας δεν αντιδρά πλέον καθόλου στα παραγγέλματά μας. Αν πράγματι η ακοή του σκύλου μας έχει αδυνατίσει, μπορούμε επίσης να το διαπιστώσουμε δοκιμάζοντας να τον φωνάξουμε για κάτι που τον ενδιαφέρει, όπως φαγητό ή παιχνίδι ή να του μιλήσουμε όταν αυτός κοιμάται ή όταν βρίσκεται σε άλλο χώρο. Η μη ανταπόκριση σημαίνει αλλαγές στην ακοή του. Η απώλεια ακοής δεν πρέπει να σταθεί εμπόδιο επικοινωνίας με το ζώο μας. Μετά από τόσα χρόνια συμβίωσης έχει μάθει να επικοινωνεί μαζί μας πέρα από τα λεκτικά παραγγέλματα και με τη γλώσσα του σώματος και των νευμάτων των χεριών μας.
Μικρή συμβουλή.Αν μέχρι τώρα δεν είχατε ποτέ νοηματική επικοινωνία με το ζώα σας, ξεκινήσετε αμέσως. Μην απελπίζεστε! Ακόμα και ο ηλικιωμένος σκύλος εκπαιδεύεται τάχιστα και άριστα.
4. Περιορισμένη κινητική ικανότητα.Με το πέρασμα των χρόνων παρατηρούμε, ότι ο σκύλος μας θέλει όλο και πιο πολύ να κοιμάται. Θέλει να περνάει όλο και πιο πολλές ώρες στο καλαθάκι του χωρίς να δείχνει τον απαιτούμενο ενθουσιασμό που μας είχε συνηθίσει όταν μας έβλε- πε να παίρνουμε το λουρί του και να πηγαίνουμε στην πόρτα. Πολλές φορές μας ρίχνει ένα βλέμμα σαν να μας λέει: «Άντε, πάλι βόλτα θα πάμε;!» και γυρίζει στο άλλο πλευρό και μας αγνοεί. Ίσως με αυτό τον τρόπο δηλώνει μία αυξημένη ανάγκη για ύπνο και ηρεμία, ίσως όμως να είναι και σημάδι, ότι τα κοκάλα του ηλικιωμένου φίλου μας πονάνε. Μια επίσκεψη στο γιατρό θα μας λύσει την απορία. Αν τελικά πάσχει από κάποιο μυοσκελετικό πρόβλημα ή κάποια πάθηση καρδιακή και αναπνευστική, τότε μην τον εξαναγκάζετε σε κοπιαστικές δραστηριότητες. Αφήστε τον να απολαύσει τον ύπνο του και την ηρεμία που χρειάζεται. Τα ηλικιωμένα ζώα έχουν συχνά προβλήματα με τις αρθρώσεις τους, ακριβώς όπως ο άνθρωπος. Το υπερβολικό βάρος επιβαρύνει τις αρθρώσεις και το μυοσκελετικό σύστημα με επακόλουθο να δυσκολεύει την κινητικότητά τους.
Μικρή συμβουλή.Περισσότερες και μικρότερες σε διάρκεια βόλτες είναι η καλύτερη λύση. Η φυσιοθεραπεία ή υδροθεραπεία - διαδεδομένες στη Β. Ευρώπη - θα φέρουν τα κατάλληλα αποτελέσματα και την ανακούφιση στο ζώο σας. Στην λλάδα υπάρχουν τα τελευταία χρόνια μερικοί κτηνίατροι που έχουν ειδικευτεί σε εναλλακτικές θεραπείες, ακόμα και στο βελονισμό. Ένας σημαντικός παράγοντας σε ηλικιωμένα ζώα με μυοσκελετικά προβλήματα είναι και η διατροφή. Τα γεύματά του πρέπει να είναι πλέον χαμηλά σε περιεκτικότητα δημητριακών. Ένα ηλικιωμένο ζώο θα πρέπει να λαμβάνει και συμπληρώματα διατροφής, όπως: βιταμίνες B, C, E, Glucosamine, Chondroitin, Omega 3 Η καθημερινή επαφή ενός ηλικιωμένου ζώου με ζώα νεότερης ηλικίας έχει ως αποτέλεσμα να κρατάει το ζώο σε εγρήγορση και να μη χάνει τη διάθεσή του για παιχνίδια και ζωή.
5. Υπέρβαρο ζώο, ένα μόνιμο, πονεμένο πρόβλημαΠόσες φορές δε λέμε: "Αχ, ο σκύλος μου δεν τρώει σχεδόν τίποτα! Του δίνω πολύ λίγο!" Γνωρίζουμε όμως πολύ καλά, ότι αυτό δεν είναι αλήθεια. Τα υπέρβαρα σκυλιά τα κάνουμε εμείς οι άνθρωποι. Φυσικά ένας σημαντικός παράγοντας στην αύξηση του βάρους στα ηλικιωμένα ζώα είναι και ο μεταβολισμός. Το ίδιο όπως και στους ανθρώπους. Θα πρέπει λοιπόν μεταξύ των άλλων να λαμβάνουν ειδική τροφή με χαμηλή ενέργεια. Ο κτηνίατρός μας είναι ο καταλληλότερος να μας συμβουλεύσει για τη διατροφή του ηλικιωμένου σκύλου μας. Είναι ο σκύλος μας υπέρβαρος; Πρέπει οπωσδήποτε να μπει σε πρόγραμμα δίαιτας για να χάσει βάρος! Άλλος μαγικός τρόπος δεν υπάρχει! Διαφορετικά οι επιπτώσεις μπορεί να είναι τραγικές και μη αναστρέψιμες, όπως μεταξύ των άλλων διαβήτης, μυοσκελετικές βλάβες, κακή πέψη, καρδιακά και αναπνευστικά προβλήματα, κακή λειτουργία του ήπατος. Η δίαιτα δε θα ενοχλήσει σίγουρα τον υπέρβαρο σκύλο μας ούτε θα του φανεί τραγική. Μόνο στο δικό μας μυαλό και στη σκέψη φαντάζει έτσι. Όταν ο σκύλος μας αποκτήσει ξανά τον ιδανικό για τη φυλή του βάρος θα αποκτήσει καλύτερη ποιότητα ζωής και πολλά προβλήματα υγείας θα καλυτερεύουν. Η δυνατότητα να κινείται πάλι άνετα και γρήγορα θα τον κάνει ευτυχισμένο με διάθεση για ζωή και παιχνίδια. Ένας σκύλος με φυσιολογικό βάρος ζει καλύτερα και περισσότερα χρόνια.
Μικρή συμβουλή. Αντικαταστήστε ένα μέρος της τροφής του με ρύζι ανακατεμένο με λαχανικά και καρότα. Αν το ζώο σας είναι λαίμαργο και ζητάει ενδιάμεσα φαγητό, δώστε του τα 2/3 της προκαθορισμένης τροφής του ως κύριο γεύμα και κρατείστε το 1/3 για κάποια άλλη στιγμή της ημέρας που ζητιανεύει μεζέ. Μη σας παραπλανά το λυπημένο βλέμμα και κλαψούρισμά του όταν ζητάει επιπλέον φαγητό. Να θυμάστε: οι μεγαλύτερες και περιττές μερίδες κάνουν κακό στην υγεία του και επιφέρουν βλάβες.
6. Παραξενιές λόγω ευαισθητοποίησης.Πράγματα και καταστάσεις που ο σκύλος μας άλλοτε ανεχόταν γίνονται με την πάροδο των χρόνων ανυπόφορα τώρα για αυτόν και αρχίζουν να τον εκνευρίζουν. Σκυλιά που στα νιάτα τους λάτρευαν τα παιδιά και τα παιχνίδια τους αρχίζουν με την εμφάνιση της τρίτης ηλικίας να χάνουν την υπομονή μαζί τους. Ο θόρυβος, η ένταση, οι φωνές, τα έντονα παιχνίδια των παιδιών αρχίζουν να κουράζουν τον ηλικιωμένο σκύλο. Δεν παύει να τα αγαπάει, απλά αποζητά την ησυχία του.
Μικρή συμβουλή.Εξηγείστε στα παιδιά σας τις αλλαγές που συμβαίνουν στο ζώο. Μάθετέ τα να σέβονται τον ηλικιωμένο σκύλο σας και να τον αφήνουν στην ησυχία του, κυρίως όταν είναι ξαπλωμένος στο καλαθάκι του και απολαμβάνει τον ύπνο του. Προ πάντων όμως μην παραδώσετε το σκύλο σας σε ένα κυνοκομείο, επειδή απλά γέρασε, όπως δε θα βάζατε τους ηλικιωμένους γονείς σας σε ένα γηροκομείο. Τώρα εκείνος σας χρειάζεται περισσότερο και τώρα ήρθε η ώρα να του ανταποδώσετε την αγάπη και την πίστη, που τόσο απλόχερα σας χάριζε όλα αυτά τα χρόνια.
7. Αρτηριοσκλήρωση.Αρκετά ηλικιωμένα ζώα πάσχουν από αρτηριοσκλήρωση. Μία από τις βασικές αιτίες είναι η κακή αιμάτωση ή οι αποτιτανώσεις του εγκεφάλου από τη συσσώρευση φυσικών ή χημικών προϊόντων που επιδρούν στη διαδικασία του μεταβολισμού στον οργανισμό. Στις περισσότερες περιπτώσεις βοηθούν τα φάρμακα που λαμβάνουν και οι ηλικιωμένοι άνθρωποι, όπως τα Geriatrika, που βοηθούν εν μέρει στη ρύθμιση της οξυγόνωσης του εγκεφάλου και του οργανισμού.
8. Ξεροκεφαλιά λόγω γήρανσης.Τα ηλικιωμένα ζώα γίνονται μερικές φορές ξεροκέφαλα, πεισματάρικα, ανυπάκουα και °mξερόλες°n. Ακριβώς όπως και μερικοί ηλικιωμένοι. Αποκτούν ξαφνικά έναν παλιμπαιδισμό και κάνουν πράγματα που ποτέ δεν έκαναν ως κουτάβια ή ως νεαρά ζώα. Όσο αυτή η ξαφνική αλλαγή συμπεριφοράς και ιδιαιτερότητα που αναπτύσσει ο υπερήλικας σκύλος μας παραμένει σε όρια ασφαλείας δεν υπάρχει πρόβλημα ή λόγος ανησυχίας. Ότι δε θα ανεχόμαστε ποτέ από το νεαρό σκύλο μας ή ένα κουτάβι, ήρθε η στιγμή που πρέπει να παραβλέψουμε στο ηλικιωμένο ζώο μας…
Μικρή συμβουλή.Με πολλή αγάπη, υπομονή και αρκετή ανοχή εκ μέρους μας πρέπει να του δώσουμε να καταλάβει ότι τον πρώτο λόγο και πρόσταγμα έχουμε πάντα εμείς. Χωρίς φωνές και τιμωρίες του δίνουμε να καταλάβει ότι το άλφα ζώο στην ομάδα είναι πάντα ο Άνθρωπος.

Η περιποίηση του ηλικιωμένου σκύλου
Διατροφή
Για τα ηλικιωμένα ζώα υπάρχουν ειδικές τροφές. Μαζί με το γιατρό μας θα διαλέξουμε την κατάλληλη για αυτόν. Μια τροφή πάντα χαμηλή σε ενέργεια, λεύκωμα και πρωτεΐνες,αφού οι δραστηριότητες του μειώνονται. Επίσης, να του ελαττώσουμε την ποσότητα του κρέατος και να μην του δίνουμε καθόλου κόκαλα, κυρίως αν η κατάσταση των δοντιών του δεν είναι καλή. Μικρές μερίδες από γιαούρτι και ανάλατο λευκό τυρί είναι κατάλληλες ως συμπλήρωμα για το λεύκωμα. Βρασμένα λαχανικά, καρότα και ρύζι μπορούν κάλλιστα να προστεθούν στο κυρίως γεύμα του.
Μικρή συμβουλή.Η διατροφή των ζώων είναι μια επιστήμη. Ο μοναδικός κατάλληλος για να μας συμβουλέψει και να καθορίσει τη διατροφή του ζώου μας είναι κτηνίατρος. Αν το ζώο μας έχει το σωστό βάρος για την ηλικία και τη φυλή του, είναι ζωηρό, τα δόντια του είναι σε καλή κατάσταση και έχει λαμπερό τρίχωμα και μάτια, τότε σίγουρα διατρέφεται σωστά.
Φροντίδα.Η σωματική φροντίδα του σκύλου μας είναι πολύ σημαντική. Πρέπει να τον χτενίζουμε τακτικά ανάλογα με το τρίχωμά του. Δώστε άμεση προσοχή σε κάθε αλλαγή του δέρματος, απώλεια του τριχώματος, σε πιθανή εμφάνιση μικρής ή μεγάλης κρεατοελιάς ή εμφάνιση μικρού ογκιδίου. Να εξετάζετε συχνά την κατάσταση των δοντιών και των αυτιών του. Να κόβετε συχνά τα νύχια του. Στα ηλικιωμένα ζώα τα νύχια μεγαλώνουν πολύ γρήγορα και τα ενοχλούν στο βάδισμα. Τα ηλικιωμένα ζώα παρουσιάζουν συχνά σωματικές εκκρίσεις, π.χ. στα μάτια, στα αυτιά, στα γεννητικά όργανα κ.α. Αυτές πρέπει με ένα καθαρό και μαλακό πανάκι να τις καθαρίζουμε.
Μικρή συμβουλή.Για κάθε αλλαγή – μικρή ή μεγάλη - που παρατηρούμε πάνω του να ερχόμαστε σε επαφή αμέσως με τον κτηνίατρό μας, ακόμα και αν αυτή μας φαίνεται ασήμαντη.

Κρύο και υγρασία.
Λόγω της ηλικίας και των πιθανών φλεγμονών στις αρθρώσεις και στις κλειδώσεις που παρουσιάζουν τα γέρικα σκυλιά, το κρύο και η υγρασία τα επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό προκαλώντας τους συχνά αφόρητους πόνους. Τα ηλικιωμένα σκυλιά πάσχουν συχνά από ρευματισμούς και αρθριτικά. Φροντίστε ο χώρος που διαμένουν - αν αυτός δεν είναι μέσα στο σπίτι σας - να είναι στεγνός και σεφυσιολογική θερμοκρασία δωματίου. Επίσης, να έχει μια κουβέρτα ή ένα παπλωματάκι για να κοιμάται επάνω. Όταν βγαίνετε βόλτα με βροχερό ή υγρό καιρό να του φοράτε ένα πουλοβεράκι ή ένα αδιάβροχο για να μη βρέχεται και κρυώνει - υπάρχουν μεγέθη στο εμπόριο για όλες τις φυλές και τα μεγέθη ακόμα και αν το σκυλί σας ανήκει στις πολύ μεγαλόσωμες φυλές και φαίνεται αρκετά γελοίο. Η υγρασία επιφέρει αφόρητους πόνους στα γέρικα κόκαλα του φίλου μας και ανεπανόρθωτες βλάβες.

Κίνηση και απασχόληση.Ο κανόνας ορίζει ότι ένα ηλικιωμένο σκυλί πρέπει να βγαίνει συχνές και μικρές βόλτες. Αυτό όμως έχει να κάνει και με τη φυσική κατάσταση και διάθεση κάθε ζώου. Αν έχετε και άλλα ζώα σε διαφορετική ηλικία τότε πιθανόν το ηλικιωμένο ζώο να μη θέλει να βγαίνει μόνο του βόλτα, αλλά να σας ακολουθεί μαζί με τα άλλα σκυλιά στη βόλτα. Μην του το απαγορεύσετε αν έχει τη διάθεση. Αν βγαίνετε βόλτα μαζί με άλλα νεότερα και υπερκινητικά σκυλιά μην αποκλείσετε τον ηλικιωμένο σκύλο σας από τη βόλτα και τα παιχνίδια. Αν ο γιατρός έχει επιβάλει για κάποιο λόγο περιορισμένη κίνηση, αφήστέ τον να παίξει ένα μικρό διά-στημα και μετά δέστε τον στο λουρί και αφήστε τον να απο- λαύσει την παρέα των τετράποδων φίλων του. Μαζί με τη σωματική άσκηση χρειάζεται και πνευματική. Δώστε του τα ανάλογα ερεθίσματα, ώστε το μυαλό και το πνεύμα του να είναι πάντα σε εγρήγορση. Αν ο σκύλος σας είχε κάποια °mHobby°n στα νιάτα του διατηρήστε αυτές τις συνήθειές του. Μην τις αλλάξετε. Αν έπαιζε με την μπάλα του όταν ήταν νέος, αφήστε τον να παίζει και τώρα που γέρασε όσο του το επιτρέπει η φυσική κατάσταση και η υγεία του. Βάλτε τον στη διαδικασία να κάνει διάφορες εργασίες για εσάς, όπως να σας φέρνει το πρωί την εφημερίδα ή στη διάρκεια της βόλτας σας ξυλαράκια. Μην τον αφήνετε να βαριέται ή να καταπέσει πνευματικά, γιατί αυτό θα επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα στον ψυχισμό του. Είναι γνωστό, ότι την ψυχική κατάπτωση την ακολουθεί και η σωματική. Μπορείτε να του μάθετε καινούργια παιχνίδια ή να πάρετε μέρος σε ομάδες Agility κατάλληλες για την ηλικία του. Ακόμα και ένας ηλικιωμένος σκύλος μπορεί να μάθει καινούργια κόλπα που θα κρατούν το ενδιαφέρον του για ζωή σε υψηλό επίπεδο. Για ένα πρέπει να είστε σίγουροι: τα εμπόδια και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο ηλικιωμένος σκύλος σας προκειμένου να φέρει εις πέρας την εργασία που του αναθέσατε τον αφήνουν παντελώς αδιάφορο προκειμένου να λάβει από εσάς τον έπαινο και να δει στο βλέμμα σας την υπερηφάνεια σας για την επιτυχία του.

Τσεκ απ Ποτέ δεν πρέπει να ξεχνάμε τον επαναληπτικό ετήσιο εμβολιασμό του και τα τεστ για λεϊσμάνια (καλααζάρ) και ερλιχίωση. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε να του δίνουμε τα χάπια της αποπαρασίτωσης. Σώφρον είναι, πλέον, να κάνουμε και μια φορά το χρόνο αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις. Μια ψηλάφηση, ακρόαση και εξέταση της καρδιάς σε ένα ηλικιωμένο ζώο από τον κτηνίατρό μας πρέπει επίσης να τα εντάξουμε στο πρόγραμμα της ετήσιας επίσκεψής μας στον κτηνίατρο. Γιατί η πρόληψη σώζει ζωές.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ.Σε αντίθεση με τον άνθρωπο ο σκύλος αποδέχεται από τη φύση του οτι γερνάει. Δε ζει με τις αναμνήσεις του παρελθόντος και οι σκέψεις του δεν είναι κολλημένες στο χθες. Τα ζώα ζουν με την αρχή. Εδώ και Τώρα. Έτσιαντεπεξέρχονται στις αλλαγές που επιφέρει το γήρας και μπορούν να απολαύσουν την τρίτη ηλικία τους. Η κατανόηση, η αγάπη, ο σεβασμός, η καλή πληροφόρηση και η συνεργασία με τον κτηνίατρο θα κάνουν τη συμβίωση με το σκύλο μαζί μας ευκολότερη και θα αυξήσουν τη δυνατότητα να φτάσει σε βαθιά γεράματα έχοντας πάντα καλή υγεία.

Από την Αρετή Παπασταύρου
Αναδημοσίευση από το περιοδικό ΓΑΒ